U bent op zoek naar een goochelaar? Bel 0318-727828 of 06-20285267, of mail naar info@goochelaars-nederland.nl.
Home | Goochelen | Uit de oude goocheldoos | Show als business
Show als business
Na afloop van een lezing die ik onlangs voor de Goochelclub Rotterdam heb gehouden, zei een van de aanwezigen: 'Dick, je hebt vanavond veel aspecten van de goochelkunst belicht, maar over één ding heb ik je niet gehoord: over de puur zakelijke kant van het goochelvak!" Hij had gelijk, goochelen is niet alleen kunst, maar ook showbusiness. In dit artikel ga ik proberen het verzuim in te halen.Die zakelijke kant van het artiestenvak heb ik van drie verschillende zijden leren kennen. Als uitvoerend variété-artiest was ik werknemer, als manager van Nederlandse en Duitse collega's werd ik werkbemiddelaar en als medeproducent van tv-programma's was ik soms ook een beetje werkgever. De zakelijke adviezen die nu volgen, zijn voor een deel gebaseerd op eigen fouten en blunders. Als ik in de volgende regels een beetje veel over mezelf praat, ziet u dat dan niet als ijdeltuiterij, maar als illustratie van de aloude spreuk: door schade en schande word je wijs. Nou ja, wijs...
Wees betrouwbaar in afspraken
In zaken is mijn principe altijd geweest: Ja is ja, en nee is nee, ook door de telefoon, ook in een gesprek zonder getuigen. Het is niet erg als men je een lastige zakenpartner vindt, het is wel een kwalijke zaak als je de reputatie hebt niet 100% betrouwbaar te zijn. Wanneer je - wonend in Amsterdam - voor een bepaalde datum telefonisch een optreden in Delfzijl hebt toegezegd en wanneer je dan een uur later voor diezelfde datum een aanvraag krijgt voor een feestavond in een zaal drie straten van je woning, wees dan eerlijk. Probeer niet met een of andere smoes van dat Delfzijl af te komen. Leugens hebben korte benen; wie zich ziek meldt, maar in werkelijkheid ergens anders optreedt, loopt bijna altijd tegen de lamp. Zoiets gaat dan als een lopend vuurtje rond; voor je het weet heb je de naam niet betrouwbaar te zijn. En dat kost onherroepelijk werk en geld.Zorg dat alles in het contract staat
Onze vriend Eddy Schuyer, die jarenlang met drie sexbommen op reis was, liet in elk contract duidelijk vermelden: animeren na afloop in de bar is er bij ons niet bij! Verstandig, want van andere vrouwelijke collega's weet ik dat ze door het vergeten van die clausule in landen als Egypte en Libanon in de grootste problemen zijn geraakt. Leg in contracten ook het aantal voorstellingen vast: sommige maandengagementen sluiten tevens elke dag matinee in. Vermijd onverwachte verrassingen, lees elk contract met een vergrootglas tien keer door en aarzel niet zelf in te voegen wat er al of niet opzettelijk ontbreekt in de tekst van zo'n overeenkomst.Vraag altijd waar het feest plaatsvindt
Toen ik in de jaren zestig de zaken van Rudi Carrell ging behartigen, belde mij de allereerste dag een bekende theaterondernemer op om Rudi voor een Kerstfeest in Hamburg te engageren. 'Ik kan helaas niet de volledige gage betalen, het is een feestje van een stel winkelmeisjes. Zou het voor zo-en zoveel gaan dit keer?' Blij als ik was met de eerste schnabbel in mijn nieuwe job, zei ik een tikje te snel ja. Toen het contract kwam (met die lagere gage dus), begon ik nattigheid te voelen. Het feestje bleek zich af te spelen in de Hamburgse Ernst-Merck-Halle, een soort Ahoy, maar dan driemaal zo groot. En ja hoor, toen we de hal binnenkwamen, sprong de aap uit de mouw. Het 'stel winkelmeisjes' waren de twaalfduizend verkoopsters van EDUSCHO, de grootste koffiefirma van Duitsland met duizenden eigen winkels. De directeur begroette ons en vertelde trots dat alleen al de versiering van de hal drie ton gekost had... Die lage gage van ons was een pure instinker. Rudi kwaad op mij, ik kwaad op de impresario en vooral woedend op mezelf. Het was wel een les, zoiets is me geen tweede keer gebeurd. Vandaar mijn advies: voor je een gage noemt, vraag even waar het feest is...Loop niet met uw gage te koop
Beschouw de hoogte van een gage als iets wat uitsluitend de opdrachtgever(s) aangaat. We hebben een goochelaar gekend, Langini, die er letterlijk mee adverteerde. Hij plaatste annonces in de grote dagbladen met de volgende tekst:'100 gulden beloning. Dat is wat u betaalt voor een voorstelling van LANGINI (de goochelaar die ook voor de prinsesjes optrad)'. Origineel, zon tekst; dat wel, maar niet erg verstandig, In die jaren bewogen de gages van goochelaars zich zo tussen de 40 en de 60 gulden.
Bij het lezen van het bedrag f 100,- knapten dus al meteen enkele potentiële klanten af. Bovendien lokte je bij leken al gauw de reactie uit: 'Wat? Zoveel geld voor een uurtje op het toneel staan? Daarvoor moet ik een hele week in de fabriek werken! Buitenstaanders kun je moeilijk aan het verstand brengen dat het 'uurloon' van artiesten anders moet liggen dan bij ambtenaren of fabrieksarbeiders. Mijn raad: bespreek de hoogte van uw gage hooguit met collega's, met ondernemers, voor mijn part met uw vrouw - maar nooit ofte nimmer met leken.
Wie fouten maakt, moet betalen
Het ergste wat ik ooit als uitvoerend artiest heb meegemaakt, werd veroorzaakt door een wekker, die verzuimde te rinkelen. Impresario Daan Hooykaas had mij geëngageerd om samen met de muzikale clown Fantasio een Sinterklaasfeestje te verzorgen voor een straatarme buurtvereniging, ergens in Katendrecht. Om elf uur 's morgens moesten we beginnen, de kinderen in het zaaltje zaten al vanaf tien uur hun kelen schor te schreeuwen. Vlak voor de klok van elf belde Fantasio me op ... ik had me finaal verslapen. Ik wankelde in Amsterdam mijn bed uit op hetzelfde moment dat ik in Rotterdam de kindervoorstelling had moeten openen. Het feit dat ik samen met Fantasio een ingespeeld kinderprogramma van twee uur lengte had (en hem ook aan de piano begeleidde) maakte de ramp compleet. In paniek heeft men een amateur-accordeonist uit de buurt opgescharreld; Fantasio deed maar wat, maar de zaak was niet te redden. Ik voelde me ellendig. In overleg met opdrachtgever Hooykaas heb ik toen de voorzitter van die buurtvereniging aangeboden: punt één alle kosten van het mislukte feest te betalen, inclusief de limonade en de huur van het Sinterklaaspak (!) en punt twee op een door hem te bepalen datum gratis op te treden en op eigen rekening nog een paar artiesten mee te nemen. Mijn voorstellen werden door de niet zo draagkrachtige club gretig aanvaard. Het hele geval heeft me een bom duiten gekost destijds, maar ik had de relatie met theaterbureau Daan Hooykaas gered, En daar was het me natuurlijk om begonnen geweest. Nogmaals: wie fouten maakt, moet betalen; niks aan te doen.Wees een vakman en maak daar geen geheim van!
Tenslotte nog iets over reclame en publiciteit. Het is vrij zinloos een goed nummer te hebben, wanneer dat verder geen sterveling weet. Reclame voor je prestaties was en is noodzakelijk; de middelen zijn alleen in de loop van de tijd iets gewijzigd. Vroeger kon je volstaan met advertenties in vakbladen, vermelding in het telefoonboek en het regelmatig sturen van bezette-datakaarten naar theaterbureaus. Tegenwoordig is daar bijgekomen het bespelen van de media: krant, tijdschrift, radio en televisie. Sommige verstaan meesterlijk de kunst die media intensief te bewerken: Copperfield, Siegfried & Roy en zeker niet te vergeten onze eigen Hans Klok.Over de techniek van het efficiënt reclame maken is veel meer te zeggen dan de ruimte van dit blad toelaat; vandaar dat ik me nu beperk tot een fout die we vroeger veel maakten en die tot mijn verbazing ook nu nog vaak word gemaakt, vooral door beginners. Opnieuw steek ik de hand in eigen boezem. Toen ik in 1953 het maken van ballon-dieren introduceerde (echt waar, ik was in Nederland de allereerste), liet ik bij de toenmalige sterfotograaf Godfried de Groot fraaie, peperdure foto's maken. Bij een gespecialiseerde firma bestelde ik een paar duizend afdrukken en daarbij beging ik een enorme stommiteit. Ik liet achterop die fotokaarten mijn naam, adres en telefoonnummer drukken. Op hetzelfde moment waren al die kaarten waardeloos geworden. Ik stuurde er hele pakken van naar impresario's en theateragenten en begreep maar niet waarom ik al die fotokaarten per kerende post terugkreeg. Prille beginners in het goochelvak, opgelet! Druk nooit naam, adres en telefoonnummer op je fotomateriaal. Druk alleen de tekst: Voor inlichtingen en boekingen: ... en laat daaronder dan genoeg ruimte voor het stempel van theaterbureau, agent, manager of impresario. Laat zelf ook zo'n stempel maken, maar gebruik dat alleen bij cont(r)acten met particulieren.
Tot zover de business. Volgende keer schrijf ik weer over de show.
Dick Harris
Dit artikel is gepubliceerd op dinsdag 3 maart 2015 om 07.48 uur en komt uit de Informagie (jaargang 6, nummer 6, juli/augustus 1995), het Nederlandse vakblad voor de goochelkunst. Het artikel is met toestemming van de eindredacteur geplaatst op deze website.
