U bent op zoek naar een goochelaar? Bel 0318-727828 of 06-20285267, of mail naar info@goochelaars-nederland.nl.
Home | Goochelen | Uit de oude goocheldoos | Eerst is er een totaalindruk
Eerst is er een totaalindruk
Gelukkig zijn er onderwerpen waarover we eeuwig van mening zullen blijven verschillen. Men stelle zich een toestand voor waarin we het met zijn allen voorgoed over alles eens zijn. Dan zouden we teruggekeerd zijn naar de stilte van voor de oerknal.Eén van die onderwerpen is de afweging van de amusementswaarde van een optreden en de magische waarde ervan, in verband met de toekenning van prijzen bij een goochelconcours. Zoveel hoofden, zoveel zinnen. Gelukkig maar. Altijd beter dan de aanblik van twee mensen die het te gretig met elkander eens zijn.
Toch zal eenstemmigheid niet altijd te vermijden zijn. Zou een bloedstollend wonder gebracht worden op een zodanige manier dat de toeschouwer welhaast het leven laat van plezier, dan zal niemand bezwaar maken tegen toekenning van de Grote Ereprijs; voor discussie is dan geen ruimte meer. Maar wanneer de verhouding entertainmentwaarde/goochelvaardigheid niet in evenwicht is, laait de discussie weer op. Gaat het om het vermaken van de mensen tegen de achtergrond van de goochelkunst, of om goochelen op een wijze welke het ook nog tot een vermakelijkheid maakt? Of mag de hoogste onderscheiding eventueel worden toegekend aan een adembenemend wonder bij welks vertoning men bijkans in slaap valt?
Hoewel niemand zal zitten wachten op mijn mening, wil ik toch kwijt dat, als ik gedwongen zou worden te kiezen tussen lachen of mij verbazen, ik, zij het na aarzeling, de voorkeur aan lachen zou geven. Het zit er dus in dat ik dan zou kiezen voor Minze Dijksma en Kees Schoonenberg in plaats van welk grandioos magisch spectakel dan ook. Want de kans om me door dit tweetal te laten amuseren zou ik me niet willen laten ontgaan. Maar als het erom gaat of hun kostelijke vertoning in aanmerking komt voor het Nederlands Kampioenschap Goochelen dan ben ik geneigd om Martin Hanson bij te vallen en te zeggen: Nee, want daarvoor hebben zij te weinig echt gegoocheld.
"We moeten hier eens heel goed over napraten," zegt Martin Hanson vervolgens in Informagie 7e jaargang no.6. Waarover eigenlijk? Over de concoursrichtlijnen misschien? De concoursrichtlijnen onderscheiden de goochelvaardigheid van de entertainmentwaarde; het door de jury toegekende - dus variabele - puntental voor goochelvaardigheid wordt met een grotere/constante - factor (1,6) vermenigvuldigd dan het toegekende puntental voor de entertainmentwaarde (1,4). Daarmee is gepoogd tot uitdrukking te brengen dat de goochelvaardigheid van groter belang is dan de entertainmentwaarde. Men hoeft geen rekenwonder te zijn om in te zien dat bij een door de jury toegekend tal van nul punten voor goochelvaardigheid (er werd helemaal niet gegoocheld), honderd punten voor entertainmentwaarde, tachtig punten voor originaliteit en tachtig punten voor aankleding, de som van de producten van de factoren (bent u er nog?) 2212 bedraagt - 29 meer dan 2183 - en men dus Nederlands Kampioen Goochelen is zonder een truc te hebben vertoond.
Men kan mij verwijten dat ik de zaak in het absurde trek. Ik wil echter betogen dat we niet over de richtlijnen hoeven na te praten. Toegegeven: het onderwerp valt blijkbaar in de smaak, want we redekavelen er nu al bijna dertig jaar over en krijgen er niet genoeg van. Ook het Dagelijks Bestuur van de Nederlandse Magische Unie niet, dat met een opmerkelijk gemak een streep haalde door richtlijnen waaraan reeds zovelen naar beste weten gedokterd hebben. Men zij van één ding verzekerd: het zal nooit deugen. Maar vooral make men zich niet de illusie dat men middels concoursrichtlijnen een jury in het gareel krijgt. (Welk gareel? Het uwe of het mijne?).
Napraten; waarover dan wel? Is het zo erg dat op de entertainmentwaarde een keer het accent ligt? Volgend jaar ligt de klemtoon misschien weer op de goochelvaardigheid. Als we deze wisselvalligheid - eigen aan het leven zoals u weet - niet willen aanvaarden, moeten we praten met de jury, maar dan voordat deze haar beslissing bekend maakt; dan kunnen we tijdig bijsturen zodat de uitslag luidt overeenkomstig ons eigen inzicht van welks juistheid we niet genoeg kunnen krijgen diep overtuigd te zijn. Maar nog beter zou wellicht zijn de jury haar beslissing te laten geven zonder haar te verplichten die beslissing op onderdelen te verantwoorden. Groot kunstenaarschap laat zich niet analyseren; het geheel is nu eenmaal meer dan de som van de delen. Iemand is niet grote klasse omdat hij hoog scoort wat betreft goochelvaardigheid, entertainmentwaarde, originaliteit of aankleding, maar omdat hij tijd en ruimte vult zonder dat de toeschouwer de kans krijgt de aandacht te laten afdwalen. Die uitstraling ontglipt evenwel aan welke analyse dan ook. Bovendien weten we dat een jurylid doorgaans een totaalindruk registreert en waardeert en vervolgens het puntental reconstrueert uit voor de onderdelen te geven getallen, "omdat de richtlijnen dat voorschrijven", steeds weer een gehannes van jewelste waarvan de zin velen ontgaat.
Als we zouden kunnen besluiten de onderdelen alleen als aandachtspunten aan te bevelen zonder dat het totaalbeeld in mootjes gehakt hoeft te worden aangeboden, dan kunnen we vervolgens volstaan met heel zorgvuldig een jury te kiezen waarin we vertrouwen hebben. En doet die jury het dan fout - dat doet een jury altijd, behalve naar de mening van de prijswinnaars en van degenen die het met haar eens zijn - dan hoeven we ons daar nooit meer over op te winden, want dan heeft iedereen zijn best gedaan, wij zowel als de jury. Dan hebben we weer tijd om in alle rust, in ontspannen sfeer, met elkander van gedachten te wisselen over wat het belangrijkste is: de goochelvaardigheid of de amusementswaarde; als het even kan tot in lengte van dagen.
Bob Bruigom
Dit artikel is gepubliceerd op maandag 15 juli 2013 om 10.49 uur en komt uit de Informagie (jaargang 8, nummer 1, september/oktober 1996), het Nederlandse vakblad voor de goochelkunst. Het artikel is met toestemming van de eindredacteur geplaatst op deze website.
